شهرهای زیادی در جهان هستند که در فضای شهری خود همواره یاد جنگ‌های گذشته را با ساخت مجسمه‌ها و یادمان‌ها زنده نگاه می‌دارند و البته بسیاری از این شهرها سهمی از یادمان‌های جنگ در فضای شهرنشینی را نیز به یاد فداکاری زنان اختصاص داده‌اند.
اگر چه با بردن نام «جنگ» رشادت‌های مردان در صحنه اصلی نبرد یکی از تصاویری است که بلافاصله به ذهن شنونده متبادر می‌شود اما زنان بیش از همه، در جنگ‌ها متحمل سختی می‌شوند.
شهرهای زیادی در جهان هستند که در فضای شهری خود همواره یاد جنگ‌های گذشته را با ساخت مجسمه‌ها و یادمان‌ها زنده نگاه می‌دارند و البته بسیاری از این شهرها سهمی از یادمان‌های جنگ در فضای شهرنشینی را نیز به یاد فداکاری زنان اختصاص داده‌اند. اگر فداکاری گذشتگان فراموش شود آیندگان نیز به فداکاری بی میل و رغبت می‌شوند. و اگر فداکاری زنان در جنگ‌ها فراموش شود، دامانی که مردان جنگی را پرورش می‌داد برچیده می‌شود! پس یاد این فداکاری‌ها با ساخت یادمان‌هایی در قلب شهرها باید رخ دهد؛ جایی که مردم شهر غرق در روزمرگی هستند و نیاز است که فضای ذکر ایجاد شود!
در گزارش قبل شرحی از یادمان‌های سربازان گمنام که توسط خارجی‌ها در جای‌جای فضاهای شهری‌شان ساخته شده پرداختیم و نشان داده شد که چگونه خارجی‌ها یاد سربازان و جنگ‌های خود را در شهر زنده می‌کنند. این‌بار مختصری از تلاش مدیران و هنرمندان عرصه شهری برای قدردانی و بازنمایی چهره و نقش زنان فداکار در جنگ با ساخت یادمان‌های شهری را از نظر می‌گذرانیم:
یادمان پرستاران ارتش استرالیا در جنگ جهانی دوم
در جنگ جهانی دوم حدود ۳۵۰۰ پرستار در ارتش استرالیا خدمت کرده‌اند که بسیاری از آنان در میدان جنگ حاضر شده‌اند و شرایط بسیار بد جنگی و خطرات و وحشت جنگ را تجربه کرده‌اند. بسیاری از آنان نیز برای رفاه استرالیایی‌ها در جنگ جهانی دوم جان خود را فدا کردند.
رژه زنان پرستار ارتش استرالیا در جنگ جهانی دوم؛ ملبورن- استرالیا
برای قدردانی از این زنان فداکار یادمان‌هایی در شهرهای مختلف استرالیا ساخته شده و از جمله در میدان پرتردد و شلوغ آنزاک شهر بریزبن استرالیا مجسمه‌ای سنتی و زیبا ساخته شده است که احساس یک پرستار را در کنار سرباز زخمی وطن به تصویر کشیده است.
مجسمه پرستار ارتش استرالیا در میدان آنزاک؛ بریزبن استرالیا
اساسا فضای عمومی میدان آنزاک در بریزبن استرالیا طوری طراحی شده است که ادای احترامی به تاریخ نظامی استرالیا باشد و یادمان‌هایی از جنگ‌های جنوب‌غربی اقیانوس آرام، جنگ کره و جنگ ویتنام گرفته تا جنگ‌های جهانی را در خود جای داده است. یادبود جنگ جهانی اول آرامگاهی با ۱۸ ستون به یاد صلح سال ۱۹۱۸ در پرسپکتیو اصلی این میدان است و مجسمه‌هایی از هر کدام از جنگ‌های استرالیا در جای جای این میدان قرار گرفته است.
میدان آنزاک و آرامگاه یادمانی جنگ جهانی اول با ۱۸ ستون به یاد صلح سال ۱۹۱۸ که در اطراف آن مجسمه پرستار ارتش استرالیا نیز استقرار یافته؛ بریزبن استرالیا
بانوی بارداری که اجساد ۹۱ سرباز آمریکایی را دفن کرد
در سال ۲۰۰۲ در گورستان تاریخی شهر گیتزبرگ(از شهرهای ایالت پنسیلوانیا در آمریکا) مجسمه‌ای از جنس برنز به افتخار تمامی زنانی که در بخش‌ها مختلف قبل و حین و پس از جنگ گیتزبرگ به کشورشان خدمت کرده‌اند رونمایی شد. این مجسمه از بانویی حقیقی به نام «الیزابت تُرن» ساخته شده بود. تُرن زنی بود که ۹۱ سرباز کشته شده در نبرد گیتزبرگ را به تنهایی دفن کرده بود و این کار را در حالی انجام داده بود که شش ماه از ابتدای بارداری او می‌گذشت.
نبرد گیتزبرگ یک جنگ شهری مربوط به نبردهای داخلی در جنگ شمال و جنوب ایالات متحده آمریکا بود.
یادمان زنان فداکار نبرد گیتزبرگ؛ پنسیلوانیا- آمریکا
ساخت این مجسمه (در یک شهر غیر معروف) یکی از راه‌هایی است که نشان می‌دهد مردم شهر قدردان زحمات زنانی هستند که به هر نحو در امنیت میهنی تلاش کرده‌اند و منافع شخصی خود را فدای منافع جمع و منافع ملی کرده‌اند؛ علی الخصوص اینکه واقعه فداکاری این زن مربوط به ۱۴۰ سال پیش از ساخت یادمان است.
یادمان زنان جنگ ویتنام در آمریکا
یادمان زنان جنگ ویتنام یکی از اثرگذارترین بناهای یادمانی است که در تفرجگاه ملی واشنگتن در آمریکا برپا شده و صحنه‌ای احساسی از زن پرستاری است که در حال مداوای سرباز مجروح آمریکایی در صحنه نبرد ویتنام است. زنان آمریکایی که در ارتش آمریکا در جنگ ویتنام خدمت می‌کردند، غالبا با یونیفورم نظامی و به عنوان پرستار در این جنگ حضور داشتند و به پاس این خدمات یادمان زنان جنگ ویتنام در سال ۱۹۹۳ ساخته شد؛ چراکه این برجسته ترین خدمت زنان به ارتش آمریکا و به منافع ملی این کشور در جنگ ویتنام تشخیص داده شد.
در این پارک به دلیل حضور زیاد مردم برای ورزش و تفریح و برگزاری مسابقات جمعی دوچرخه سواری، دو میدانی و ... و امکان تاثیرگذاری بیشتر بر شهرنشینان شهر واشنگتن، بناهای یادمانی بسیاری از جنگ ویتنام احداث شده که تصاویر زیر مربوط به زنان خدمت کننده در این جنگ است.
یادمان زنان جنگ ویتنام؛ واشنگتن دی سی -آمریکا
یادمان زنان جنگ ویتنام؛ واشنگتن دی سی -آمریکا
یادمان زنان جنگ ویتنام؛ واشنگتن دی سی –آمریکا
یادمان زنان جنگ ویتنام؛ واشنگتن دی سی –آمریکا / این تصویر مربوط به زنانی است که در جنگ ویتنام مشغول خدمت به ارتش بودند و در بیستمین سالگرد خاتمه جنگ ویتنام کنار این بنای یادمانی تجمع کردند.
یادمان زنان جنگ ویتنام؛ در پارک پرتردد ملی واشنگتن دی سی -آمریکا
یادمان پرستاران جنگ ویتنام نیوجرسی آمریکا
تجلیل از زنان در جنگ ویتنام صرفا به صحنه‌ای ای که در واشنگتن برای پرستار این جنگ ساخته شده منحصر نمی‌شود. شهرهای دیگر از جمله در ایالت نیوجرسی آمریکا نیز صحنه‌ی پرستاری زنان از سربازان زخمی روز نبرد را میزبانی می‌کند. یادمان زنان ویتنام در نیوجرسی متشکل از حیاطی دایره‌ای شکل است که در مرکز آن مجسمه‌هایی برنزین به پاس پرستاران جنگ ویتنام ساخته شده است. رمپ کناری این میدان به دیواری افتخارات ختم می‌شود که دیواری است از اسامی حک شده افتخار آفرینان آمریکایی در جنگ ویتنام(اگر چه آمریکایی‌ها به کشتگان این جنگ‌ها افتخار می‌کنند اما شاید حقیقتا هر کدام از این افراد مرتکب جنایات جنگی فراوانی در حق مظلومان ویتنامی شده باشند. به هر حال فضاهای عمومی شهرهای آمریکا عرصه روایت آمریکایی جنگ هایشان است و به تمامی شرکت کنندگان این جنگ‌ها افتخار می‌کنند).
یادمان زنان جنگ ویتنام؛ نیوجرسی –آمریکا
یادمان پرستاران جنگ‌های داخلی آمریکا
یکی دیگر از این بناهای یادمانی مربوط به جنگ‌های داخلی آمریکاست و به پاس تلاش زنان پرستار در ارتش آمریکا، در سال ۱۹۱۴ مجسمه‌ای برنزین از مادری ساخته شده است که مشغول مداوای فرزند زخمی خود است و در شهر گالسبرگ میشیگان آمریکا مکان یابی شده است. مجسمه این زن طوری طراحی شده که نمایشگر قدرت جسمی و اخلاقی زنان فداکار باشد. دلسوزی و تلاش عملی عنصری است که تلاش شد تا در ساخت این مجسمه نشان داده شود و این چیزی است که باعث شد این بنای یادمانی منبع الهامی برای مجسمه پارک ملی واشنگتن باشد.
یادمان زنان پرستار جنگ‌های داخلی آمریکا؛ میشیگان -آمریکا
یادمان زنان فداکار چین در برابر تجاوز ژاپن
حمله‌ای که در سال ۱۹۳۸ ارتش ژاپن به استان‌های شرقی چین داشت با مقاومت مردم محلی روبرو شد و سربازان زن ووچانگ در استان هیلونگجیانگ با وجود تعداد کم در برابر ارتش ژاپن مقاومت کردند و مسئولان شهری به پاس قهرمانان زن چینی، روایت داستان مقاومت این ۸ زن را برای ساخت مجسمه‌ای یادمانی از فداکاری زنان در جنگ‌ها انتخاب کرده و آن را ساختند.
مجسمه ۸ زن سرباز چینی در جنگ جهانی دوم در مقاومت علیه حمله ژاپنی‌ها؛ هیلونگجیانگ- چین
یادمان بردگان جنسی کره‌ای توسط امپریالیسم ژاپن
ژاپن به عنوان کشوری امپریالیستی در خلال جنگ جهانی دوم دامنه تجاوزات سرزمینی خود را به کشورهای چین و کره کشاند و با اشغال آنها تجاوزات جنسی بسیار گسترده‌ای را به نوامیس نژاد زرد روا داشت. تا جایی که در یکی از شهرهای چین زنی باقی نمانده بود که مورد تجاوز جنسی نظامیان ژاپنی قرار نگرفته باشد و این وقایع هولناک به قصد تحقیر تاریخی یک ملت انجام می‌شد. در کنار این تجاوزات، زنان زیادی از خانواده‌شان به اجبار ژاپنی‌ها جدا شدند و به بردگی جنسی کشیده شدند. تاریخ تعداد این زنان را ۲۰۰ هزار نفر از کشورهای مختلف آسیای شرقی که اکثرا چینی و یا کره‌ای و برخی فیلیپینی بوده‌اند ثبت کرده است.
تصویری از قربانیان بردگی جنسی چینی و دیگر آوارگان جنگ جهانی دوم در اثر حمله ژاپن سال ۱۹۴۵- این افراد منتظر هستند تا توسط کشتی‌های ژاپنی‌ها به فاحشه‌خانه‌های سربازان ژاپنی در هرجایی از کرانه‌های اقیانوس آرام منتقل شوند.
کره‌ای‌ها برای ابراز همدردی با قربانیان این جنایت جنگی مجسمه‌ای را با عنوان «زنان آرامش» (Comfort Women که موجب آرامش سربازان ژاپنی استفاده می‌شدند) طراحی و در مقابل سفارتخانه ژاپن در شهر سئول نصب کرده است. این مجسمه زن کره‌ای تنهایی را با لباس سنتی کره‌ای کنار صندلی خالی همسرش به تصویر کشیده است. این اقدام و اتفاقات بعدی آن به قدری اثر بخش بود که باعث به چالش افتادن دولت ژاپن شد.
مجسمه «زنان آرامش» یادمان قربانیان بردگی جنسی جنگ جهانی دوم توسط ژاپن؛ سئول-کره جنوبی
اگرچه کره‌ای‌ها پس از جنگ جهانی دوم از چاله نظامیان ژاپنی به چاه ویل آمریکایی‌ها افتادند و یک میلیون برده جنسی میراث حضور ۶۰ ساله نظامیان آمریکا در کره جنوبی است (چیزی در حدود ۵ برابر قربانیان جنایت جنگی ژاپن!) اما آمریکایی‌ها نیز یک نسخه کپی از مجسمه کره‌ای «زنان آرامش» در شهر واشنگتن و گلندیل کالیفرنیای جنوبی ساخته و نصب کرده است.
رونمایی از کپی مجسمه کره‌ای «زنان آرامش»در سال ۲۰۱۳؛ گلندیل کالیفرنیای جنوبی- آمریکا
پس از آن کره‌ای‌ها یادمان دیگری در جزیره جیجو به یاد قربانیان بردگی جنسی جنگ جهانی دوم توسط ژاپنی‌ها برپا کردند، با این تفاوت که زن کره‌ای با لباس محلی ایستاده است. تکثیر این مجسمه خصوصا در آمریکا اعتراض ژاپنی‌ها را برانگیخته و البته در کنار دیپلماسی اثر گذار این یادمان‌ها طرح دعوی حقوقی علیه ژاپن شدت بیشتری گرفته است.
یادمان قربانیان بردگی جنسی جنگ جهانی دوم توسط ژاپنی‌ها؛ جزیره جیجو- کره جنوبی
یادمان قربانیان بردگی جنسی جنگ جهانی دوم توسط ژاپنی‌ها در پالیسادس پارک؛ نیوجرسی –آمریکا
یادمان زنان زالونگو در یونان
در جنگ میان عثمانیان با یونانیان در سال ۱۸۰۳ شهر سولی سقوط کرد و مردم آن به کوه‌هایا طراف پناه بردند و عده‌ای از زنان و کودکان که در صخره‌های زالونگو به دام افتاده بودند برای آن‌که به دست نیروهای علی پاشای عثمانی نیفتند درحال رقص و آواز خود را از کوه به پایین انداختند! این خودکشی دسته جمعی بعدها به رقص زالونگو شهرت یافته و هنرمندان فرانسوی تصویری از آن نقاشی کردند و در سال ۱۹۶۱ بنای یادمانی آنها در ارتفاع ۷۰۰متری کوه زالونگو در نزدیکی پروزا در یونان ساخته شد.
یادمان خودکشی دسته جمعی زنان یونانی در جنگ عثمانی‌ها؛ پروزا – یونان
یادمان خودکشی دسته جمعی زنان یونانی در جنگ عثمانی‌ها؛ پروزا – یونان
ابراهیم ارجمندی
